De werkelijkheid bestaat pas als je je er iets van aantrekt. Je moet de werkelijkheid de kans niet geven te bestaan”, aldus Renate Dorrestein in haar boek Buitenstaanders. Op 4 mei overleed Dorrestein nadat vorig jaar bekend werd dat dat ze leed aan een ongeneeslijke vorm van slokdarmkanker. Maar dat is slechts de werkelijkheid, hier bij Books 4 Life hebben we het liever over haar fictie en glanzende carrière.

Sinds haar debuut in 1983 met het zojuist geciteerde Buitenstaanders, schreef Dorrestein bijna ieder jaar een nieuwe roman. Het duurde even voordat een uitgever bereid was om haar werk uit te geven, het was gedurfd en onthullend. Het werd echter meteen een succes en daarna was er geen houden meer aan.

Voor haar debuut werkte Dorrestein als journalist bij bladen als Libelle en Panorama. Zowel haar schrijfstijl als persoonlijkheid werden gevormd door de vele reizen die ze voor haar werk moest maken. Dorrestein staat ook bekend als uitgesproken feminist, ze werkte voor Opzij tijdens de tweede feministische golf en deed ferme uitspraken als: “Het huwelijk is een levensverzekering voor luie vrouwen.”

De stijl van Dorrestein wordt veelal omgeschreven als “gothic novel”. Een genre dat ontstond in de 18e eeuw in Engeland toen veel vrouwen ontevreden waren over hun rol in de samenleving. Dorrestein is de eerste Nederlandse die met de typische gothic novel thema’s aan de haal ging en daar een moderne draai aan gaf. Weggedrongen herinneringen die weer opkomen, familiegeheimen en angstaanjagende gewelddadigheden, het komt allemaal voorbij in haar werk.

Tijdens haar loopbaan schreef ze twee autobiografische boeken. Het Perpetuum Mobile van de Liefde gaat over haar zusje die aan eetstoornissen leed en uiteindelijk een einde aan haar leven maakt. Dorrestein geeft aan dat deze gebeurtenis haar blijft achtervolgen en haar ook in sterke mate heeft gevormd.

Ondanks haar grote bekendheid, het schrijven van bestseller na bestseller die in zo’n 15 landen werden vertaald, won Dorrestein niet al te veel prijzen. Volgens haar kwam het door het grote aandeel van mannen in de literatuurkritiek. Daardoor werden boeken van vrouwen terzijde geschoven als “niet relevant”. Maar Dorrestein was niet iemand die bij de pakken neer ging zitten, ze werd medeoprichter van de Anna Bijns Prijs. Die wordt tweejaarlijks toegekend aan een Nederlandstalige schrijfster.

Om Dorrestein slechts als feminist weg te zetten, doe je haar kort mee. Op allerlei fronten was ze maatschappelijk actief. Zo correspondeerde ze sinds 2014 jarenlang met de dissidente Chinese auteur Liu Di. Dit om aan te tonen wat censuur betekent voor het alledaagse leven van schrijvers in China. Ook heeft Dorrestein veel bijgedragen aan de voorlichting en het subsidiëren van de behandeling van de ziekte ME. In 1993 richtte ze namelijk het ME-Fonds op, twee jaar nadat ze er zelf door werd geveld. De ziekte beheerste haar leven zo’n 10 jaar, ze schreef er het boek Heden Ik over.

Renate Dorrestein werd 64 jaar. Ze overleed in het bijzijn van haar dierbaren in haar woning in Aerdenhout.

Moos Loekman