Door: Marita Mathijsen
Marita Mathijsen is een van de sprekers die zondag 15 maart aanwezig zullen zijn tijdens onze lustrumviering in de Kennismakerij van de Bibliotheek LocHal in Tilburg. Wij vroegen haar naar de meest opvallende rebelse schrijvers uit de Nederlandse literatuur.
Rebelse schrijvers uit de Nederlandse literatuur
Stel dat we een lijstje moesten maken van de meest rebelse schrijvers uit de Nederlandse literatuur, door de eeuwen heen, bij wie zouden we dan uitkomen? Ik pretendeer geen betrouwbaarheid, maar dit valt me in:
Het moet een geboren satiricus zijn
De schrijver van Van den Vos Reinaarde (13e eeuw): hij of zij is niet bekend, maar het moet een geboren satiricus zijn om zo de maatschappij onderuit te kunnen halen. Anna Bijns (16e eeuw): als vrouw zo fel tegen de reformatie dat men haar zag als een halve heks, als een furie met haar op de tanden. Gerbrand Bredero (17e eeuw): altijd tegendraads in zijn werk, hield zich niet aan de literaire voorschriften van zijn tijd.
Nachtbraker, pierewaaier, schuinsmarcheerder, spotter
Willem Godschalck van Focquenbroch (17e eeuw): losbandige arts wiens dertigjarige leven in Ghana eindigde, spotter, schreef met een ‘platheid en een vuilheid die in onze literatuur zelden geëvenaard zijn’; hij ‘wentelt zich behaaglijk in zinnelijkheid en vuilheid als het zwijn in de modder” (citaat uit de literatuurgeschiedenis van G. Kalff). Jacob Campo Weyerman (18e eeuw): nachtbraker, pierewaaier, schuinsmarcheerder, spotter, die de laatste tien jaar van zijn leven in de gevangenis doorbracht. Multatuli (19e eeuw): verzette zich tegen het establishment, bespotte handelsgeest en maakte vrouwen attent op hun ondergeschikte positie.
Schrijvers doorboren de regels en brengen evenwicht
Juist rebellen maken de literatuur zo sprankelend, ook die van het verleden. Dat is waarom ik de negentiende eeuw zo spannend vind, er is die beregelde maatschappij, tegelijk wordt de wereld op zijn kop gezet door de nieuwe technische en wetenschappelijke ontwikkelingen, en de schrijvers doorboren de regels en brengen daardoor de nieuwe wereld en de oude in beter evenwicht.
Rebellen en dwarsdenkers van de 20ste en 21ste eeuw
En wie zijn dan de rebellen en dwarsdenkers in de twintigste en eenentwintigste eeuw? Er zijn er veel: Paul van Ostaijen, Jan Slauerhoff, Jef Last, Annie M.G. Schmidt, Anja Meulenbelt, Jan Wolkers, Drs. P, en bij de 21ste-eeuwers Mano Bouzamour, Hanna Bervoets en mijn dochter Alma.
Books 4 Life lustrumviering
Toen Books 4 Life me vroeg of ik bij hun lustrumviering tijdens de Boekenweek iets wilde vertellen over rebellen, stelde ik de organisatoren voor de keuze: Multatuli, Willem Kloos of Harry Mulisch (klik hier voor het programma). Ze zijn daar zelf dwarsdenkers: het inkomen van hun antiquariaat gaat voor 90% naar goede doelen en ze werken met alleen vrijwilligers. En ze kozen voor Mulisch.
Harry Mulisch de dwarsdenker
Nu moet ik waarmaken dat hij een dwarsdenker is. Een van de leukste schelmenromans uit de Nederlandse literatuur is door hem geschreven, De diamant. De hoofdpersoon is een diamant, wiens bestaan je in een opeenstapeling van avonturen volgt van zijn geboorte tot zijn ondergang. Kunnen we de goedgeklede genieter van luxe die Harry Mulisch was, de man die zich graag liet zien in de buurt van nog grotere beroemdheden, die bevriend was met Ruud Lubbers en Rudy Fuchs, wel een rebel noemen? Ik ben ervan overtuigd dat ik dat waar kan maken. Maar pas op zondag 15 maart, in Tilburg.
We zien jullie graag op zondag 15 maart vanaf 13.30 in de Kennismakerij van De Bibliotheek LocHal in Tilburg. Tot dan! Vergeet niet om je hier te registreren